[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.To właśnie Tisserant w prywatnym liście do kardynała Emmanuela Suharda w Paryżu napisał w maju 1940 roku: „Boję się, że historia zgani Stolicę Apostolską za jej politykę samolubnego wygodnictwa” 46.Jego poczynania w sprawie ewangelizacji wschodu Europy trafiły na forum nazistowskich dyskusji w lipcu 1941 roku.Antykatolicki szef nowo utworzonego Ostministerium, Ministerstwa ds.Wschodu, Alfred Rosenberg, bezzwłocznie zakazał wpuszczania misjonarzy na „wyzwolone” wschodnie ziemie.Ale pokrzyżowaniem planów Stolicy Apostolskiej i ograniczeniem jej działalności zajął się przede wszystkim Reinhard Heydrich, szef Reichssicherheitshauptamtu (RSHA), Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy.W memorandum z 2 lipca 1941, zatytułowanym „Nowa taktyka Watykanu wobec Rosji”, poinformował MSZ, że Kościół katolicki opracował nową koncepcję, którą on nazwał „planem Tisseranta”.W związku z wojną Niemiec ze Związkiem Sowieckim Watykan postanowił skoncentrować swą polityczną działalność związaną z Rosją na Słowacji i w Chorwacji.Według Heydricha, plan polegał na zwerbowaniu dodatkowych tajnych kapelanów, którzy wraz z hiszpańskimi i włoskimi księżmi towarzyszyliby oddziałom walczącym na wschodnim froncie.Duchowni ci zajmowaliby się zbieraniem informacji wywiadowczych, szukając sposobności do szerzenia katolicyzmu w miarę posuwania się wojsk niemieckich.„Nie wolno dopuścić - podsumował Heydrich - aby na nowej sytuacji, jaka rozwija się na rosyjskiej ziemi podbijanej za cenę niemieckiej krwi, najwięcej skorzystał katolicyzm” 47.Hitlera na tyle mocno zaniepokoiła perspektywa ekspansji politycznego katolicyzmu w nowej Lebensraum (przestrzeni życiowej) Rzeszy, że 6 sierpnia i 6 października wydał rozkazy, zakazujące wszelkiej działalności Kościoła na rzecz tubylców.W rozkazie z 4 września polecano dowódcom meldować naczelnemu dowództwu o wszelkich „przejawach ożywienia się działań Watykanu względem Rosji”48.Informacje Heydricha były do pewnego stopnia trafne, ale do zrozumienia znacznie bardziej złożonej polityki wschodniej Piusa XII nie mógł wystarczyć nazistom ograniczony „plan Tisseranta”.Istniał bowiem dalekosiężny projekt upowszechnienia katolicyzmu w Związku Sowieckim, którego autorem był nie kardynał Tisserant, lecz Pius XI, a bardzo ważnym współautorem Eugenio Pacelli.Z pokazowego procesu przywódców katolickich w Moskwie w roku 1923 Kościół wyciągnął lekcję, że z bolszewizmem nie ma co pertraktować.Próby nawiązania przez Pacellego negocjacji z sowieckimi dyplomatami, gdy był nuncjuszem papieskim w Berlinie, spełzły na niczym.(Swoje głęboko nieprzyjazne nastawienie do sowieckiego komunizmu, czyli bolszewizmu, wyrobił sobie, jak już mówiliśmy, w roku 1919, po zetknięciu się z „czerwonym terrorem” w nuncjaturze w Monachium.W następnych latach zaś, gdy zapoznał się z prześladowaniami katolików w „złotym trójkącie” - Rosji, Meksyku i Hiszpanii - jego zawziętość i nieprzejednanie w tej mierze wzrosły).Do roku 1925 większość biskupów obrządku łacińskiego w sowieckiej Rosji wyrzucono z kraju, uwięziono lub stracono.Tego roku Pius XI wysłał tam z tajną misją wyświęcenia na biskupów kilku zakonspirowanych księży francuskiego jezuitę, Michela d'Herbigny'ego.W drodze do Moskwy d'Herbigny zatrzymał się w Berlinie u Pacellego, który udzielił mu rad i wyświęcił go na biskupa.Misja Francuza powiodła się o tyle, że udało mu się wyświęcić sześciu tajnych rosyjskich biskupów, tyle że wszystkich potem wykryto i wyeliminowano.W roku 1929, kiedy Pacelli awansował na papieskiego sekretarza stanu, Pius XI utworzył Komisję ds.Rosji.Ponadto w tym samym roku, ale później, otworzył w Watykanie Papieskie Kolegium Rosyjskie, lepiej znane jako Russicum, i Papieskie Kolegium Rusińskie, w których przysposabiano duchownych do służby w Związku Sowieckim.W proces kształcenia kapłanów do misji w Rosji zaangażowane były również w tajemnicy inne instytucje, w tym opactwo Grotta Ferrata pod Rzymem, opactwo Chevetogne w Belgii i opactwo w Velehradzie na Morawach.Kilka z najpotężniejszych zakonów katolickich - redemptoryści, augustynianie, jezuici i różne kongregacje w Polsce - rozwinęło własne programy potajemnej ewangelizacji Rosji [ Pobierz całość w formacie PDF ]