[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Zainteresowanie, z jakim spotkał się krótki cykl Drogi Krzyżowej w XVII w., wiąże się nierozdzielnie z popularnością i autorytetem dziel Adrichomiusa.Jego Droga Krzyża, obejmująca 12 stacji, znana była we flamandzkiej części Niderlandów.Tu też zaczęto dodawać stacje pogrzebu Chrystusa.W popularyzacji tej serii niemałe zasługi położył wspomniany już flamandzki jezuita J.Andries (t 1653).Również na terenie Niemiec, mimo wielkiej popularności nabożeństwa do 7 upadków, można odnotować przykłady Dróg Krzyżowych według schematu Adrichomiusa.Po roku 1591 cykl taki spotyka się na terenie Bawarii w Buchenhiill, znanym miejscu pielgrzymkowym.Podobny typ nabożeństwa można w następnym stuleciu wskazać w Neustadt.Propagował jo w swoich dziełach jezuita Nakateus (t 1682) oraz współczesny mu franciszkanin Szymo Manhard i kapucyn Marcin z Cochem.Ten ostatni wiązał cykl Adrichomiusa z nabożeństwem do 7 upadków, podobnie zresztą jak anonimowy autor książeczki „Creutzgang Christi” (wyd.w Konstancji w 1628 r.) połączył tę samą formę z 7 stacjami, które znal z modlitewnika z Saint-Trond151.Zdaje się jednak, że ustalenie pełnego cyklu Drogi Krzyżowej w 14 stacjach należy powiązać ze środowiskami hiszpańskich franciszkanów.Forma Drogi Krzyżowej Adrichomiusa została przeniesiona za Pireneje z Holandii, w czasach panowania hiszpańskiego nad Niderlandami.Nie wiemy wprawdzie, ile stacji miały Drogi Krzyżowe, które wspominają w swoich dziełkach franciszkanie hiszpańscy: Antoni z Kastylii, Jan z Calahorra czy Antoni z Aranda, ale już u znanego nam Antoniego Dazy wymienione są wszystkie stacje obecnego cyklu.Z Hiszpanii Droga Krzyżowa w 14 stacjach dostaje się na Sardynię, należącą wówczas do tego królestwa.Tu, na górze Valverde, erygują Drogę Krzyżową kapucyni w r 1615, a Benedykt XIV w r.1742 obdarowuje ją licznymi odpustami.14 września 1628 r.franciszkanin Salwador Vitale eryguje 14 stacji Drogi Krzyżowej przy drodze z Florencji na górę San Miniato.W piątki marcowe przybywała tam w uroczystej procesji ludność niemal całego miasta.Vitale, który pocho-dzil z Sardynii, wydał również specjalny pod ręcznik-dyrektorium dla tego typu obchodów.Podobną Drogą Krzyżową założył w Pistoi inny franciszkanin, Bonawentura Pacini.W 1630 r.ustawił on 14 krzyży przy drodze wznoszącej się od kapliczki (wybudowanej w 1546 r.) do klasztoru franciszkanów, położonego na szczycie wzgórza.Nieco później do każdego krzyża przytwierdzono płytki z obiazami pasyjnymi'5'.Obok formy Drogi Krzyżowej w 14 stacjach nadal jednak erygowano cykle według wskazań Adrichomiusn.Jest nawet prawdopodobne, że ok.poł.XVII w.zarówno w Hiszpanii, jak i w Italii, Drogi Krzyżowe o 12 stacjach były liczniejsze aniżeli cykle czternastostacyjne.Tak np.Wincenty Gilibert w dziełku wydanym w Neapolu w latach 1634 — 1644 podał rozmyślania i modlitwy do 12 stacji, odpowiadających cyklowi holenderskiemu, zaś kapucyn Ludwik z 01ivadi (t 1720) erygował Drogę Krzyżową z 7 krzyżami, na pamiątkę 6 dróg i śmierci Chrystusa155.Można więc powiedzieć, że zarówno cykl Adrichomiu-sa, jak i starsze jeszcze formy nabożeństwa rywalizowały skutecznie z serią 14 stacji.Podobne cykle jak na Zachodzie musiały być znane również w Polsce.Jednym z pierwszych artystów, który obok poszczególnych obrazów pasyjnych malował cykle Drogi Krzyżowej, był bernardyn o.Franciszek Lekszycki (t 1668).Jego obrazy ilustrujące Mękę Pańską jeszcze dziś znajdują się w Kalwarii Zebrzydowskiej, Przeworsku, Krakowie, Wilnie i Lwowie czy Leżajsku.Do najlepszych dzieł Lek-szyckiego należały jego stacje namalowane na miedzianej blasze i zawieszone w korytarzach klasztoru w Leżajsku.Cykl rozpoczynał się sceną Ostatniej Wieczerzy, a kończył ukrzyżowaniem.Niestety, w XIX w.Droga Krzyżowa z Leżajska przez przemalowanie uległa zniszczeniu.Podobne obrazy znajdowały się przy kościele Bernardynów w Przeworsku154.Bardzo ciekawy cykl Drogi Krzyżowej, pochodzący prawdopodobnie z końca XVII w., zachował się w kościele w Krościenku n.Dunajcem.Dwanaście obrazów tej Drogi Krzyżowej jest starszych, dwa pochodzą z XVIII w.Cykl miał tu być przeniesiony z innego kościoła.Sama zaś seria zasługuje na specjalne badania, gdyż może slanowić jeden z najstarszych przykładów cyklu Adrichomiusa na terenie Polski.Na fakt istnienia Drogi Krzyżowej o 12 stacjach zwrócił również uwagę mgr M.Pacyna, konserwator zabytków sztuki przy Muzeum Archidiecezjalnym we Wrocławiu [ Pobierz całość w formacie PDF ]